ضرورت ایجاد اعتماد

تعریف استاندارد شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری این است که برای سنجش میزان ریسک اوراق بدهی یا ناشرین آنها استفاده می‌شود که در دنیا بسیار رایج و در بازار سرمایه ایران کمتر است اما لازم است که به این سمت قدم برداشت. ابزارهای بدهی ما بسیار محدود است درصورتی که در دنیا یکی از ابزارهای تأمین مالی ابزار بدهی است که حتی چندین برابر ابزارهایی مانند حقوق صاحبان سهام، حجم بازار بدهی کشورهای توسعه یافته است.

بخش مهمی از تأمین مالی توسعه اقتصاد از طریق بدهی تأمین می‌شود که این بدهی یا بازار بدهی را مردم خریداری می‌کنند یعنی سرمایه‌گذاران اصلی، عامه مردم هستند که می‌خواهند برگه‌ای قرضی یا ابزار بدهی را خریداری کنند و مسئله آنها این است که نمی‌توانند اعتماد کنند و هنگامی که با ریسک اوراق بدهی آشنا نباشند به سمت خرید آن نخواهند رفت. شرکت‌های رتبه‌بندی یا رتبه‌بندی اعتباری مکانیسمی هستند که برای سرمایه‌گذاران این اطمینان را فراهم می‌کنند که سطح ریسک یک اوراق قرضه یا بدهی چه میزان است یعنی مکانیسم واسطه‌ای بین ناشرین اوراق بدهی و سرمایه‌گذاران هستند که بدون این مکانیسم بازار بدهی توسعه پیدا نمی‌کند. نقش اصلی شرکت‌های رتبه‌بندی در توسعه بخش مربوط به بازارهای بدهی بازار سرمایه است و بخش مربوط به سهام و حقوق صاحبان سهام یعنی بیشتر در حوزه بدهی نقش کلیدی دارند.
چالش چنین شرکت‌هایی این است که بازار بدهی نداریم و بازارهای بدهی ما کم‌عمق و ضعیف هستند و هنگامی که بازار بدهی ضعیف است، شرکت‌های رتبه‌بندی به‌راحتی نمی‌توانند فعالیت کنند.

فرصتشان هم این است که به‌همین اندازه که بازار بدهی کوچک است، فرصت رشد بسیار عظیمی در مقابل آن قرار دارد و طبیعتا بازار بدهی نیز در حال توسعه است، اگر به دنبال بازار سرمایه ایده‌آل هستیم، باید توجه کرد همانگونه که فرصتی نهفته برای رشد و توسعه بازار بدهی وجود دارد به‌همان اندازه نیز فرصتی برای فعالیت شرکت‌های رتبه‌بندی در آینده فراهم خواهد شد به‌شرطی که بازار بدهی توسعه پیدا کند. اولویت اصلی شرکت‌های رتبه‌بندی ایجاد اعتماد و اعتمادبخشی است، یعنی بین سرمایه‌گذاران و مجموعه‌ها و شرکت‌هایی که نیاز به منابع مالی دارند، اطمینان ایجاد می‌کنند. اما در وهله اول باید خودشان مورد اعتماد باشند. بنابراین اولویت اصلی شرکت‌های رتبه‌بندی باید این باشد که در سال‌های پیش‌رو خود را به جامعه و بازار اثبات کنند و نشان دهند که مجموعه‌های مستقلی هستند که حرفه‌ای تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند و سرمایه اصلی‌شان اعتماد مردم است. شرکت‌های رتبه‌بندی اگر بتوانند این حس را ایجاد کنند و مورد اعتماد واقع شوند، گام‌های بعدی به‌صورت خودکار برای آنها مهیا خواهد شد.

• محمد جلیلی - فعال اقتصادی
• هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۳